50 ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΝΔΡΑΜΑΪΚΟΣ : Η διαχρονική πορεία… (Μέρος 1ο)

Σε μια θερινή περίοδο που οι αθλητικές ειδήσεις και η αγωνιστική δράση σβήνει , εμείς επιλέξαμε να προχωρήσουμε σε διάφορα αφιερώματα των Δραμινών ομάδων όπως η Δόξα, ο Πανδραμαϊκός και αρκετές ομάδες τοπικού, μέσα απο αρχείο λευκωμάτων, το αρχείο της ΕΠΣ Δράμας όπως και εφημερίδων.

Έτσι ξεκινάμε αυτό τον κύκλο με τον Πανδραμαϊκό και σε αυτό το πρώτο μέρος θα μάθουμε τα πρώτα χρόνια της ομάδας και πώς ιδρύθηκε…

Εισαγωγή – Του Σωτήρη Δημηρόπουλου, Ιδρυτικό μέλος του «ΠΑΝΔΡΑΜΑΪΚΟΥ ΝΟΣΤΟΥ»

Πέρασε μισός αιώνας, βγήκαν αμέτρητες φυσαλίδες, από τις πηγές της Αγίας Βαρβάρας. Ήλθαν χιονιά-δες, ήλθαν βροχές, ήλθαν και λιοπύρια στις νότιες πλαγιές του Φαλακρού. Η ζωή, κάποτε δύσκολα και κάποτε όμορφα, κυλά στην αγαπημένη μας πόλη.

Με πράγματα που θα μπορούσαν να γίνουν, με πράγμα-τα που έγιναν λάθος, αλλά και με προκοπή αξιοθαύμαστη, βγαλμένη μέσα από τις ψυχές όλων μας. Η Δράμα, η γενέθλια πόλη μας, η πόλη που πολλοί από εσάς διαλέξατε για να κάνετε οικογένεια, παλεύει πάνω από έναν αιώνα τώρα, να σταθεί, να ζήσει τα παιδιά της, να δει ένα άλλο αύριο, με δουλειές, με εξωστρέφεια και με χαμόγελα αισιοδοξίας.

Και μέσα σε όλα αυτά, ο αθλητισμός και κυρίως το ποδόσφαιρο, έγραψε και γράφει ιστορία, δείχνοντας στο Πανελλήνιο, μια άλλη όψη της ακριτικής μας πόλης . Η Δόξα, η Ελπίδα, ο Άρης και ο Πανδραμαϊκός. Ξεκινώντας πριν ένα αιώνα σχεδόν, μάζεψαν τα παιδιά των μαχαλάδων, έδωσαν διέξοδο εκτόνωσης αθλητικής, εκτόνωσης ονείρων, κράτησαν νοσταλγικές συνοχές στην δραμινή κοινωνία. Ένας αιώνας σκληρής καθημερινότητας, ένας αιώνας άμιλλας και δημιουργίας για τη Δράμα και τα περίχωρά της, πέρασε μέσα από τις ομάδες αυτές.

Ο ανταγωνισμός, η καζούρα, το πείραγμα, η προετοιμασία των αγώνων, κρατούσαν γερά όρθιους τους Δραμινούς, τους έκαναν να ξεχνούν πολέμους, θανάτους συγγενών, τους έκαναν πιο δυνατούς κι από τα μάρμαρα που ριζώνουν στην ορεινή γη τους. Και δεν ήταν μόνο η πόλη, ήταν και όλα τα χωριά μαζί, που χρειάζονταν όσο τίποτα στον κόσμο το ποδόσφαιρο και τις ομάδες. Δράμα, η γης που έβγαζε καπνά, ξυλεία, κρασιά, μάρμαρα και… ποδοσφαιριστές.

Έτρεχαν όλοι στο μεροκάματο, ίδρωναν καθημερινά από ανατολή μέχρι δύση του ήλιου, με το μυαλό στον αγώνα της Κυριακής. Και όταν ερχόταν η Κυριακή, φορούσαν ότι καλό είχαν, το πρωί για την εκκλησία, και το απόγευμα νωρίς, για το γήπεδο. Και συνάμα, όλη τη βδομάδα, έδιναν και έπαιρναν τα πειράγματα, οι πλάκες, ανάμεσα σε Δοξαίους και Ελπιδαίους κυρίως… Η μπάλα, ήταν πολλές φορές η σωτηρία της ψυχής των παππούδων μας και των πατεράδων μας. Ακόμη και αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να την εφεύρουμε…Οι καιροί άλλαζαν, ο τόπος άλλαζε, το ποδόσφαιρο όμως ήταν διαχρονικό. Έτσι, το 1969, δημιουργείται ο Πανδραμαϊκός. Πατώντας σε μια ιστορία μισού αιώνα ελπίδας και… Ελπίδας, ο Πανδραμαϊκός αντιπροσώπευε «το παράπονο» μιας πόλης που είχε χάσει πολλά την δεκαετία του 1960… Τα καπνά χάνονταν, η ανεργία οδηγούσε στη Γερμανία, η Δράμα ήταν πολύ μακριά από τα κέντρα αποφάσεων. Το μόνο που είχε μείνει από τα παλιά, ήταν η τέχνη και κυρίως η τεχνογνωσία ποδοσφαίρου των Δραμινών.

Η περιοχή μας, είχε βγάλει σχεδόν μια ενδεκάδα ποδοσφαιριστών επιπέδου Εθνικής Ελλάδος· αυτό ήξερε να κάνει καλά, αυτό έκανε και τότε…Με μέσα πενιχρά, με αξιοπρέπεια και πείσμα προσφυγικό, ο Πανδραμαϊκός, άφησε και αφήνει τις καλύτερες εντυπώσεις, ειδικά μάλιστα σε ανθρώπους που ξέρουν μπάλα, βλέπουν μπάλα και αρκετοί από αυτούς ζούνε από την μπάλα. Και όταν δεν σε δέχονται ευχάριστα, σε παραδέχονται θα έλεγα, οι ειδικοί, το κλίμα αποδοχής είναι συνεχώς ευνοϊκό. Ο Πανδραμαϊκός αξιοποίησε πολλά από τα ταλέντα του νομού Δράμας, έδωσε όνομα και ποδοσφαιρική υπόσταση σε παίκτες που έφθασαν να παίζουν σε ομάδες πρωταγωνίστριες της Α ́ Εθνικής, όπως ο ΠΑΟΚ, ο Ολυμπιακός, ο Εθνικός, η Δόξα. Ευτύχισε να δει παίκτες του, ακόμη και στην Εθνική Ελλάδος.Το πιο σημαντικό όμως απ’ όλα, είναι ότι όλα έγιναν με το ελάχιστο κόστος, όλα έγιναν και γίνονται με μεράκι άλλων εποχών.

Ο Πανδραμαϊκός, ήταν και είναι η ομάδα όπου η αμοιβή είναι το «μπράβο», η αμοιβή είναι η εξέλιξη, είναι η γνώμη των ειδικών για την ποιότητα των ποδοσφαιριστών του. Ποτέ μας, δεν είχαμε λεφτά παραπάνω απ’ όσα θέλαμε για να αναπνέουμε ποδοσφαιρικά. Παίζαμε και παίζουμε σε γήπεδο που κατασκευάσθηκε το 1937, με κερκίδες που ανάγονται στην εποχή… ανακάλυψης του τσιμέντου. Θυμάμαι, δεκαεννιάχρονος το 1975, να ακολουθώ την ομάδα με το πούλμαν της, σε εκτός έδρας παιχνίδια, θυμάμαι ημερήσια ταξίδια αποστάσεων 150-200 χιλιομέτρων, με μοναδικό γεύμα 1-2 σάντουιτς. Και τους παίκτες, να τραγουδάνε συνθήματα μέσα στο πούλμαν, πιο δυνατά κι από την κερκίδα… Ναι, αυτό ήταν και αυτό είναι ο Πανδραμαϊκός.

Η ομάδα που οι ποδοσφαιριστές του, ο προπονητής και το βοηθητικό προσωπικό, ήταν και είναι πιο ένθερμοι κι από τους φιλάθλους-οπαδούς της. Πρόσφατα, στην εκδήλωση για τους παλαίμαχους της Ελπίδας και του Άρη Δράμας, τις δυο ομάδες βάσεις δημιουργίας του Πανδραμαϊκού, απολαύσαμε αυθόρμητη, εκ βάθους ψυχής προερχόμενη, απαγγελία συνθήματος από τον Σταύρο Καλτσίδη, ενώπιον βουλευτών και δημάρχου μέσα στην κατάμεστη αίθουσα του δημαρχείου. Ανέκαθεν, το πνεύμα της ομάδας, ήταν η προσπάθεια, ήταν η ομοψυχία διοίκησης, κερκίδας, παικτών, προπονητή, ήταν η άριστη σχέση μέσων και αποτελέσματος. Ο Πανδραμαϊκός έφερε το Value for money στη Δράμα, πολλά χρόνια πριν το μάθουμε από τα λεξικά. Πενήντα χρόνια λοιπόν, Πανδραμαϊκός. Ξέρετε, μπορεί κάποια στιγμή, να αλλάξουμε πόλη, ν’ αλλάξουμε ζωή, μπορεί να πάμε σε άλλα σπίτια, μακρινά, αλλού…

Όμως, για εμάς που στήσαμε την ζωή μας στα πρότυπα των Πανδραμαϊκών αξιών, εκείνες οι κερκίδες του 1937 στο Εθνικό στάδιο, θα είναι το γάλα μας το παιδικό, εκείνες οι Κυριακές στο Εθνικό και στο γήπεδο της Δόξας, θα είναι το ΑΤΑΚ μας, ο Αριθμός Ταυτότητας Ακίνητου, στο κτηματολόγιο της πραγματικής ζωής. Γιατί, όλα και αν χαθούν, δεν χάνονται ποτέ οι νίκες μας κόντρα σε κάθε λογική, δεν χάνονται ποτέ οι αγώνες των λίγων κατά των πολλών. Αν βρεθείτε στα αποδυτήρια μια μέρα, λίγο πριν τον αγώνα, θα δείτε μάτια να γυαλίζουν, μάτια να λάμπουν σαν ήλιοι… Και αν βρεθείτε μετά τον αγώνα, απλά θα ακούσετε να τραγουδάνε οι παίκτες, αυτά που ακούγονταν και στην κερκίδα. Γερά ΠΑΝΔΡΑΜ… ομάδα γλυκιά.

Σωτήρης Δημηρόπουλος, Ιδρυτικό μέλος του «ΠΑΝΔΡΑΜΑΪΚΟΥ ΝΟΣΤΟΥ»

ΙΔΡΥΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ: Ελπίδα, Άρης Δράμας και ο πρώτος Πανδραμαϊκός

Ο ΠΑΝΔΡΑΜΑΪΚΟΣ Α.Ο. Δράμας ιδρύθηκε τον Οκτώβρη του 1969, από την συγχώνευση των ιστορικών σωματείων ΑΡΗΣ και ΕΛΠΙΣ Δράμας, με αριθμό εγγραφής 81 στα μητρώα της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας. Αναφέρουμε συνοπτικά, κάποια στοιχεία για τις δύο ιστορικές ομάδες της Δράμας, επιπλέον στοιχεία μπορεί να αναζητηθούν στο βιβλίο για την Ελπίδα που εξέδωσε η ΔΕΚΠΟΤΑ, στο βιβλίο του Ιερεμία Χατζημιχαηλίδη, για την Δράμα και το ποδόσφαιρο της και στην ιστοσελίδα www.pandramaikos.gr.

ΕΛΠΙΣ ΔΡΑΜΑΣ

Τα χρώματα της ομάδας ήταν γαλάζιο και άσπρο. Ιδρύθηκε ως ανεπίσημη ομάδα το 1922, κυρίως από νεαρούς Μικρασιάτες πρόσφυγες. Σύντομα η Ελπίδα είχε περισσότερους από 70 ποδοσφαιριστές (Παπαδημητρίου Ι., Δημητριάδης Ξενοφών, Παπαναγιώτου Δ., Εξίκης, Σταμπουλίδης Θεόδωρος, Αμπατζόγλου Ανέστης, Κόλιας, Σαατσόγλου Ιάκωβος κ.α.).Μερικά χρόνια αργότερα ενισχύθηκε με την ενσωμάτωση 50 νεαρών που αποτελούσαν την δρα-στήρια ανεπίσημη ομάδα «ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ». Το 1929 οι νεαροί ποδοσφαιριστές, με αφορμή ένα δυσάρεστο συμβάν με παράγοντα της Δόξας, αποφασίζουν σε συνέλευση τους, να προχωρήσουν στη δημιουργία επίσημου σωματείου. Η υλοποίηση γίνεται σύντομα με τη συνδρομή δικαστικών υπαλλήλων φίλων τους. Πρώτος πρόεδρος αναλαμβάνει ο Γραμματέας της Ιεράς Μητρόπολης Δράμας, Ευριπίδης Πατίκας. Γρήγορα η Ελπίδα καταξιώθηκε σ’ όλο το φίλαθλο κόσμο με τις θαυμάσιες εμφανίσεις της και το πλούσιο έμψυχο υλικό της. Αγωνίστηκε γρήγορα στην Α ́ ΕΠΣΑΜ και αργότερα στην Β ́ Εθνική. Θρυλικές έμειναν οι εμφανίσεις της στο θεσμό του Κυπέλλου Ελλάδος, ήταν η πρώτη επαρχιακή ομάδα της Βόρειας Ελλάδας, που αγωνίστηκε με αντίπαλο τις αθηναϊκές ομάδες.

ΑΡΗΣ ΔΡΑΜΑΣ

Ιδρύθηκε το 1926, τα χρώματα του ήταν κίτρινα και μαύρα και έμελλε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στο δραμινό ποδόσφαιρο. Η δικαστική του αναγνώριση έγινε το 1927 από το πρωτοδικείο Δράμας. Τον ίδιο χρόνο το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο κινήθηκε ζωηρά και είναι γεγονός πως η νέα ποδοσφαιρική ομάδα της Δράμας με τις κιτρινόμαυρες φανέλες βρήκε υποστηρικτές και απόκτησε αρκετούς οπαδούς. Αποτελούμενος από παίκτες εγνωσμένης αξίας κατάφερε να μπει στις καρδιές των φιλάθλων. Ο Άρης αγωνίσθηκε στα πρωταθλήματα της ΕΠΣΑΜ, αρχικά στην Β ́ κατηγορία, όπου αγωνίσθηκε με αυτοπεποίθηση και δυναμισμό για να καταφέρει τελικά να αναδειχθεί πρωταθλητής και να περάσει στην Α ́ κατηγορία και στην Β ́ Εθνική. Την επιτυχία του τη χρωστάει και στο δυναμικό του συμβούλιο που το αποτελούσαν οι: Βυζιωτίδης, Αντώνης Αθανασιάδης, Τηλέμαχος Μιχαλακίδης, Δημήτριος Ζαχαριάδης κ.α.

Και ο «πρώτος» ΠΑΝΔΡΑΜΑΪΚΟΣ…

Ποδοσφαιρική ομάδα με το όνομα «ΠΑΝΔΡΑΜΑΪΚΟΣ» συναντάμε στην Δράμα και στην δεκαετία του 1930. Επίσημα αναγνωρίστηκε από την Ε.Π.Ο. την 24-07-1930.Τα χρώματα του ήταν πράσινα και άσπρα και εξέφραζε κυρίως τους πολυάριθμους καπνεργάτες της Δράμας. Οι παίκτες του χαρακτηρίζονταν από πάθος και δυναμισμό. Οι δραστηριότητες του σωματείου, διακόπηκαν απότομα ύστερα από μερικά χρόνια. Σύμφωνα με μαρτυρίες, αρκετοί ποδοσφαιριστές του Πανδραμαϊκού, όπως οι Λιόλιος, Παπαδημητρίου, Τόλιος κ.α. συνέχισαν στην «Ελπίδα».

ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΜΠΑΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ

Η ζωντανότερη μνήμη μου από τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια στη Δράμα είναι ποδοσφαιρική. Όχι μόνο το ποδόσφαιρο που έβλεπα, παιδάκι ακόμα, στα γήπεδα της Δόξας και του Εθνικού Στα-δίου, όπου έπαιζαν η Ελπίδα και ο Άρης (μ’ έπαιρναν κάθε Κυριακή ο θείος μου ο Βασίλης, που ήταν Δοξαίος, και οι γείτονές μας –Ελπιδαίοι– Γιάγκος και Τάκης Δεληγιάννης), αλλά και η μπάλα που έπαιζα από την πρώτη δημοτικού ως τα δεκατρία μου στις αλάνες της ευρύτερης περιοχής της γειτονιάς μου: στη μεγάλη αυλή του Ορφανοτροφείου (πήγαινα στο δημοτικό σχολείο του ως «μαθητής εξωτερικός»)· στον «γκρεμό» (ένα βάθεμα και πλάτωμα που υπήρχε στο πλάι του χείμαρρου της Ντράνοβας, ανάμεσα στις Εργατικές Κατοικίες και στα Πεύκα)· στο «αλωνάκι» (ένα μικρό άνοιγμα πίσω από τον φούρνο του Αμερικάνου και από το σπίτι της θείας μου της Πανωραίας, που κατεδαφίστηκαν για να χτιστεί στη θέση τους το σουπερμάρκετ «Γουντσίδης»)· στον «κάμπο» (ένα επίπεδο ψήλωμα πίσω από τις Φυλακές –όπου βρίσκεται σήμερα το Δικαστικό Μέγαρο– στο σημείο όπου συναντιούνται η Αλκιβιάδου με την Περικλέ-ους, η οποία στη δεκαετία του 1950 δεν υπήρχε)· και στη Μεγάλου Αλεξάνδρου, στο μήκος του ανατο-λικού τοίχου των Φυλακών, όπου παίζαμε ανάμεσα σε διερχόμενους διαβάτες και κάρα – τα αυτοκίνητα τότε ήταν ελάχιστα. Υπολογίζω ότι παίζαμε μπάλα τρεις με τέσσερις ώρες την ημέρα, όσες δηλαδή ήταν (και είναι και σήμερα) οι ώρες της καθημερινής προπόνησης της Μπαρτσελόνα και της Άρσεναλ.

Το γεγονός ότι, όταν μεγάλωσα, δεν έπαιξα σε κάποια από τις δύο αυτές ομάδες, επειδή η μοίρα το θέλησε αλλιώς (με απορρόφησαν τα γράμματα· άλλωστε το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα ήταν τότε ερασιτε-χνικό) δεν σημαίνει ότι δεν ικανοποίησα καμία από τις ποδοσφαιρικές μου φιλοδοξίες. Διότι έπαιξα στον Εθνικό Πειραιώς την εποχή της ακμής του (το 1962-1964· ήμουν αναπληρωματικός, έπαιξα μάλιστα και σε παιχνίδια της πρώτης ομάδας του), και κλήθηκα και έπαιξα και στην Εθνική Νέων. Και το σπουδαιό-τερο: στη Δράμα, δεκατεσσάρων-δεκαπέντε ετών (1959-1960), έπαιζα με την Ελπίδα, στη δεύτερη ομάδα της (πώς να ξεχάσω το γκολ που έβαλα με ανάποδο ψαλίδι στον Ηρακλή Σερρών!).Λέω «το σπουδαιότερο», γιατί το γεγονός που μου χάρισε τη μεγαλύτερη –μέχρι πέρσι– χαρά της ποδοσφαιρικής μου ζωής, τη δικαίωσή της, το ένιωσα χάρη στην Ελπίδα. Βέβαια όχι όταν έπαιζα σε αυ-τήν (δεξιός εξτρέμ, όπως και, μετά, στον Εθνικό), αλλά τριάντα χρόνια αργότερα. Θυμάμαι και τη μέρα: 1η Αυγούστου. Τη θυμάμαι, γιατί 1η Αυγούστου του 1960 μεταναστεύσαμε οικογενειακώς στην Αθήνα, και γιατί κάθε χρόνο την 1η Αυγούστου μετράω πόσα χρόνια πέρασαν από τη μέρα που φύγαμε από τη Δράμα.Την 1η Αυγούστου του 1990, λοιπόν, ανεβαίνοντας τη Θεμιστοκλέους για τα Εξάρχεια διασταυρώ-θηκα με ένα πρόσωπο που μου φάνηκε γνώριμο, σαν μια εικόνα από τα παλιά. Σταμάτησα και γύρισα να το κοιτάξω, και είδα πως το ίδιο είχε κάνει κι εκείνος. Ήταν ο Πρόδρομος Ζαμανίδης, συμμαθητής μου στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου και συμπαίκτης στην ομάδα της τρίτης τάξεως, στα ματς που δίναμε στο Εθνικό Στάδιο με τις ομάδες της τετάρτης και της πέμπτης. Αγκαλιαστήκαμε και φιληθήκαμε, από χαρά που ξαναβλεπόμασταν μετά από τόσα χρόνια.

Καθίσαμε σε μια καφετέρια για να τα πούμε. Μιλούσαμε για τη Δράμα της εποχής μας (από το ’75 ζούσε στην Κατερίνη), φτάνοντας και στα ποδοσφαιρικά (στη Δόξα της μεγάλης εποχής της, στην Ελπίδα και στον μυθικό της τερματοφύλακα, τον Κίμωνα), όταν ξαφνικά ο Ζαμανίδης μού λέει:«Ρε Νάσο, τι μπάλα έπαιζες! Θυμάμαι τον αγώνα, τη μέρα εκείνη που χιόνιζε, το 1-0 με τους Μαμα-λάκιες» –έτσι λέγαμε την ομάδα της πέμπτης τάξεως– «το γκολ που έβαλες το τελευταίο λεπτό μ’ εκείνη τη φοβερή καρφωτή κεφαλιά;».Δεν το θυμόμουν, αλλά συγκινήθηκα.«Θα σε πω κάτι», συνέχισε, «που δεν στο είπα, γιατί δεν σε ξανάδα από τότε που φύγατε. Θυμάσαι, όταν έπαιζες στην Ελπίδα, τον κυρ-Νικήτα, τον φροντιστή του Εθνικού Σταδίου, τότε που ο Βόσκας, μετά την προπόνηση, σε προπονούσε και μόνο σου, μέχρι το βράδυ;».Άρχισα να βουρκώνω.«Ένα απόγεμα –είχε αρχίσει να νυχτώνει– καθόμασταν σ’ έναν πάγκο και σας βλέπαμε. Κάποια στιγ-μή ο κυρ-Νικήτας αγριεμένος γυρνάει και με λέει: “Δεν είμαστε καλά! Ο Βόσκας πάει να μάθει μπάλα στον Βαγενά!”».Με πιάσανε τα δάκρυα.Πέρσι που ανέβηκα στη Δράμα –ήταν το Συνέδριο για τη Δεύτερη Βουλγαρική Κατοχή– συνάντησα τον Βασίλη Τσιαμπούση. Καθίσαμε στο «Ξενία» και τα λέγαμε. Ανάμεσα σε άλλα ήρθε η κουβέντα και στον Ζαμανίδη. Του διηγήθηκα τη σκηνή με τον κυρ-Νικήτα.«Καλό παιδί ο Ζαμανίδης», είπε ο Βασίλης, «αλλά παραμυθάς. Δεν το ’ξερες ότι ο κυρ-Νικήτας τον είχε στη μπούκα τον Βόσκα, γιατί καθυστερούσε με τις προπονήσεις και δεν τον άφηνε να κλείσει στην ώρα του το γήπεδο;».*Ο Νάσος Βαγενάς είναι καθηγητής της Θεωρίας και της Κριτικής της Λογοτεχνίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών

Η ΙΔΡΥΣΗ

Το καλοκαίρι του 1967 έγινε μια πρώτη σοβαρή προσπάθεια ένωσης των κορυφαίων δραμινών ομάδων. Αν και η ομάδα που συγκροτήθηκε με το όνομα ΠΑΝΔΡΑΜΑΪΚΟΣ, έδωσε κάποιους φιλικούς αγώνες, δεν συμμετείχε στο πρωτάθλημα και «αποσυντέθηκε εν τη γενέσει της» και τελικά η ένωση πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 1969.

1. Ψωμούδης Κωνσταντίνος του Ιωάννου, 2. Φίτσιος Νικόλαος του Ηλία, 3. Συμεωνίδης Επαμεινώνδας του Κωνσταντίνου, 4. Παπαδόπουλος Κυριάκος του Χρήστου ,5. Μπίτης Χρήστος του Δημητρίου, 6. Κεφαλίδης Παύλος του Λεωνίδα ,7. Θωΐδης Παναγιώτης του Πολυχρόνη ,8. Γρηγοριάδης Θεόδωρος του Σάββα, 9. Κουνατιάδης Γεώργιος του Περικλέους, 10. Βυζιωτίδης Δημήτριος του Εμμανουήλ, 11. Δημητριάδης Περικλής του Μενελάου ,12. Γερμαντζίδης Σωτήριος του Χρήστου, 13. Νίκογλου Ιωάννης του Κωνσταντίνου, 14. Χαριτωνίδης Κωνσταντίνος του Παντελή, 15. Συμεωνίδης Απόστολος του Κωνσταντίνου, 16. Δημητριάδης Ηλίας του Μενελάου, 17. Ξενίδης Γεώργιος του Θεοδώρου, 18. Κοσμίδης Ιορδάνης του Ισαάκ ,19. Γιαννουλίδης Χρυσόστομος του Σταύρου, 20. Θεοδωρίδης Σάββας του Ηλία, 21. Κασμερίδης Δημήτριος του Κωνσταντίνου, 22. Χρηστίδης Βασίλειος του Χρήστου, 23. Γιαννόπουλος Αθανάσιος του Γεωργίου, 24. Κάργας Αθανάσιος του Γεωργίου, 25. Τότσικας Αθανάσιος του Ιωάννου ,26. Χατζόπουλος Αυγερινός του Αποστόλου, 27. Σιώπης Ιωάννης του Χρήστου, 28. Αυγερινόπουλος Ιωάννης του Ευσταθίου, 29. Θεοδωρίδης Βλαδίμηρος του Βασιλείου, 30. Σαατσόγλου Ιάκωβος του Ιωάννου, 31. Κυπαρίσσης Καψάλης του Γεωργίου, 32. Τόλιος Ιωάννης του Κλεάνθους, 33. Μακρόπουλος Αλέξανδρος του Δημητρίου

«ΠΑΝΔΡΑΜΑΪΚΟΣ»

(Εφημερίδα «ΝΕΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ» της Δράμας 6-11-1969)

“Οι Διοικήσεις των ιστορικών ποδοσφαιρικών σωματείων της πόλεως μας «ΕΛΠΙΣ» και «ΑΡΗΣ» εγκαταλείψασαι τας μικροφιλοδοξίας και αιρώμεναι υπεράνω μικροαδυναμιών, απε-φάσισαν και προέβησαν εις την συγχώνευσι των δυο ποδοσφαιρικών ομάδων εις μίαν, υπό την επωνυμία «ΠΑΝΔΡΑΜΑΪΚΟΣ» . Η εφημερίς μας και ολόκληρος η Δράμα χαιρετίζει την νέα ομάδα με αισθήματα αγάπης και εναποθέτει εις αυτήν όλες τις ελπίδες για την προβολή της αθλητικής ιδέας και κατά συνεπείαν της πόλεως μας. Το γεγονός τούτο είχεν ευρείαν απήχησιν εις τους φιλάθλους οι οποίοι από ετών ζητούσαν την Ένωσι των συλλόγων εις ένα, όπως έγινε σχεδόν εις όλας τάς πόλεις της χώρας, ώστε να δημιουργηθεί η υπερομάδα εκείνη η οποία με αξιώσεις θα παίξη σοβαρό ρόλο στα ποδοσφαιρικά πράγματα και θα γίνη σεβαστή εις το Πανελλήνιον. Παράδειγμα οι γειτονικές μας πόλεις ΚΑΒΑΛΑ και ΣΕΡΡΑΣ , οι οποίες μετά την ενοποίηση των ποδοσφαιρικών συλλόγων ανέδειξαν ομάδες που αγωνίζονται πλέον εις την Α ́Εθνική. Η Δράμα υιοθετούσα τον ΠΑΝΔΡΑΜΑΪΚΟ είναι έτοιμη να συμβάλη ηθικώς και υλικώς ώστε να πραγματοποίηση τους σκοπούς του και να φθάση πολύ ψηλά. Πιστεύομεν, ότι ανάλογο θα είναι και το ενδιαφέρον της ΓΓΑ και ελπίζομεν ότι θα περιβάλη με την εύνοια της τον ΠΑΝΔΡΑΜΑΪΚΟ και θα το αποδείξη τούτο εμπράκτως.”

Η διαχρονική πορεία…

Στη συνέχεια καταγράφεται η αγωνιστική πορεία, όλα αυτά τα χρόνια, από το 1969, μέχρι σήμερα, με έμφαση στα πρώτα 40 χρόνια και επιγραμματική αναφορά στην τελευταία σύγχρονη δεκαετία. Κύριες πηγές άντλησης των στοιχείων που παρατίθενται ανά αγωνιστική περίοδο, είναι οι εφημερίδες «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ» και «ΣΠΟΡ του ΒΟΡΡΑ», από το αρχείο της βιβλιοθήκης του Δήμου Θεσσαλονίκης, καθώς επίσης η ιστοσελίδα www.pandramaikos.gr και προφορικές μαρτυρίες ποδοσφαιριστών και πα-ραγόντων του Συλλόγου. Τυχόν λάθη ή παραλείψεις που εντοπιστούν, και για τα οποία ζητάμε εκ των προτέρων την κατανόηση όλων λόγω του όγκου του υπό έρευνα υλικού, θα διορθωθούν στο εγγύς μέλ-λον διαδικτυακά και ελπίζουμε και σε μια μελλοντική β ́έντυπη έκδοση.Ο Πανδραμαϊκός αγωνίστηκε για 10 αγωνιστικές περιόδους στη Β ́ Εθνική κατηγορία (από την περίοδο 1970-71 έως 1977-78 αδιαλείπτως και τις περιόδους 1979-1981), έπαιξε 378 αγώνες, πέτυχε 332 τέρματα, δέχτηκε 365 και συγκέντρωσε 358 βαθμούς. Συμμετείχε στην Γ ́ Εθνική τις περιόδους 1987-1988, 1991-1996, 2004-2005, έπαιξε 202 αγώνες, συγκέντρωσε 245 βαθμούς (67 νίκες, 46 ισο-παλίες, 91 ήττες), πέτυχε 207 τέρματα και δέχτηκε 267.Εντυπωσιακότερη πορεία πραγματοποίησε την περίοδο 1976-77, όπου παρέμεινε αήττητος στη Β ́ Εθνική για 17 αγωνιστικές και αποχωρίστηκε την πρώτη θέση, μόλις την 23η αγωνιστική.Στα τρόπαια του Πανδραμαϊκού, συγκαταλέγονται:

• 3 πρωταθλήματα Δ ́Εθνικής (1987, 1991, 2004),

• 1 Κύπελλο Ερασιτεχνών Ελλάδας (1986),

• 5 πρωταθλήματα Ε.Π.Σ. Δράμας (1970, 2002, 2007, 2010, 2019),

• 12 κύπελλα της Ε.Π.Σ. Δράμας 1970, 1979, 1982, 1983, 1984, 1986, 1996, 1997, 1999, 2007, 2010, 2019) και

 • 3 Super Cup Ε.Π.Σ. Δράμας (2004, 2010, 2019).

Τα περισσότερα εισιτήρια σε αγώνα πρωταθλήματος κόπηκαν με τον Α.Ο. Καβάλας, 5.750 (1976) και σε αγώνα κυπέλλου με τον Ολυμπιακό Πειραιώς, 5.285 (1971).Η μεγαλύτερη νίκη σε αγώνα πρωταθλήματος ήταν το 13-0 με τον Ερμή Μάνδρας Ξάνθης, εντός έδρας το 1983

Πηγή : Πενήντα Χρόνια Πανδραμαϊκός (Δάγλας Γιώργος, Δημηρόπουλος Σωτήριος, Μεταβιτσιάδου Κυριακή, Μήτρου Θωμάς)